مطالعه تزیینات گچ‌بری آرامگاه میر‌زبیر سیرجان و بررسی انتساب آن به هنرمندان کرمانی

آرامگاه میر­زبیر، در روستای شریف­آبادِ سیرجان، دارای تزیینات گچ­بری زیبا و پر­کاری همانند؛ محراب، کتیبه­کمربندی، طاق­نماها، گوشواره­ها و ... است که تاکنون مطالعه کامل و همه­جانبه­ای در­باره­ی این اثر و هنرمند سازنده این تزیینات، صورت نگرفته است. در این پژوهش بر­آن شدیم تا به دلیل تشابه گچ­بری­های این بنا، از لحاظ ساختار، نقوش و کتیبه، با گچ­بری­های امام­زاده ربیعه­خاتون اشترجان، مسجد کوچه­میر نطنز و مسجد کرمانی تربت­جام، که دارای امضای هنرمندان کرمانی هستند، ضمن اشاره­ به محراب­هایی که اثر صُنع هنرمندان کرمانی است، ویژگی­های بصری آن­ها را، مبنای مطالعه تطبیقی خود، قرار دهیم و به اهدافی همچون؛ مطالعه تزیینات گچ­بری آرامگاه میر­زبیر سیرجان و نیز بررسی دلایل انتساب آن به هنرمندان کرمانی دست یابیم. روش یافته اندوزی بر پایه مطالعات میدانی همچون بازدید از بناهای مورد مطالعه و عکس‌برداری از آن­ها و با استناد به منابع مکتوب صورت گرفته که به روش تاریخی ـ تطبیقی، به تحلیل داده­های به‌دست‌آمده از نمونه­های مطالعاتی می­پردازد. از این‌رو به دلیل وجوه مشترک بسیار گچ­بری­های دارای امضای هنرمندان کرمانی با گچ­بری­های آرامگاه میر­زبیر سیرجان، چه در ساختار آن­ها مانند؛ مزین شدن لچکی­ محراب­ و برخی طاق­نماها، با فرمی گرد، مماس بودن این فرم گرد در تمام لچکی­ها با دیواره محیطی لچکی و چه در نقش­مایه­ها همانند؛ گل و برگ­های ختایی با تزیینات رویه­سازی مشترک و نیز در کتیبه­ها مثل؛ قرار دادن جایگاهی ثابت، برای ثبت کتیبه­های حاوی؛ نام هنرمند سازنده و تاریخ ساخت محراب، فشردگی و شلوغی کتیبه­های کمربندی و ... به‌احتمال‌قوی می­توان گفت که، تزیینات گچ­بری این بنا نیز، کار هنرمندان کرمانی است.